Pathian leh kan ram tan

Crusader-a kalte hmuahna

Hei hi Lenlang lui chhunzawmna a ni.

Changzawl rama Khuangpuilamah ‘V’ Bn. Hqrs. camp a awm a, Commanding Officer Lalliana’n, “Kan thian Crusader Operation-a kalte an rawn kir dawn tawh ang, lo hmuah pah leh kan bial fan pahin hmar lamah phei ila a tha ang. Capt. Kapthanga hovin buk an nghak ang a, engtik lai pawha hmelma hual vela awm kan nih avangin inring renga awm a ngai a. Eng emaw a thleng thut a nih pawhin, a tul dan angin a tlachawpin ruahmanna rawn siam sela a tha ang,” a ti a. Sipai 40 vel a hruai a, August thla tir 1967-ah Khuangpuilam camp atangin an chhuak ta a. Lungpher khua chhunpelhin Buhban khuaah an riak a. Buhban khua atang chuan Pehlawn khua, E. Phaileng khua, Kepran khua leh Sawleng khuate an tlawh a. Sawleng khua atang chuan Darlawn khua helin Hmar Serzawl khuaah an lut a, Hmar Serzawl khua atang chuan Buallawn khuaah an chho va, Buallawn khuaah hian ni hnih an cham a, zanah public meeting an nei a, C.O. Lalliana’n a thiam tawp leh uar takin mipui tanrual a ngaihzia leh zalenna sual a ngaih chhan a sawi a. Pte. Ngurzika’n Khawpuar lem, Hmawngzungkai lem leh Tawnzau bah lem a zir a, mipui a chawk hlim thiam bawk a, an nui dur dur mai a. Chairman sawm angin L/Cpl. Lalsanga, Zobawk (Paikhai Bangla dawt) Sailor tih hla a sak thin avanga ‘Sailor’ tia an koh, hmel inhmeh ang reng tak, zaithiam bawk si chu a rawn ding chhuak a. Pawlrang khaw nula Rinthangi leh Zampuii te chuan han sawi se ‘si’ belh tur an la hre teuh ang. 

Lalngo tah ka bang dawn lo
A na keia tuar a’n,
Laikhum zala dawn chang reng hian
Riang thlawn mai tur ka lo ni e

tih hla a rawn thlawh ta hlarh hlarh mai a. Tv. Ngurzika’n fiamthu a thawh laia an nui ri mum mum chu paihbo ang maiin a reh duak a, Lalsanga zai ri lo chu thawm dang hriat tur a awm lo, nulate chuan thiam an ti hle a ni ang, ngawi rengin an thiante an sik zauh zauh a, a zai zawh chuan zai leh tura ngenna lehkha Chairman hnenah an pe a, vawi hnih a zai nawn hnuah kham lo takin an tin ta a ni.

Buallawn khuaa an cham lai hian Hrangtawna thlen inah Thangrehlova hovin an awm khawm a, independent huna a nawm turzia sepin an titi a. An titi lai chuan nula pakhat a rawn lut a, “Khaw nge Pu Thangrehlova? A ta tur love letter ka rawn keng,” mei nei takin a ti a. Thangrehlova chu a ding vat a, “Keimah biangbuang hi Thangrehlova an tih chu ka nia,” tih pahin lehkhathawn chu a la a, fiamthuin, “Nangni te chuan love letter te chu in dawng zawk em em ang chu,” ti lar lar chungin a lehkhathawn dawn chu a lek chhuak a, hawng mai lovin a lek kual vel a.

Hrangtawna te thianhovin an vuanbet a, a lehkhathawn dawn chu an chhuhsak a, Hrangtawna’n, “Thu vek rawh u, ka’n chhiar ang e,” a ti a, a chhiar ta a, a tawp lamah chuan, 'Hawktuilianin chhawl a hnawl ang hian min hnawl mai lo la, U Thang, sakhmel lungrun, hmeltha, aw, U Thang...I hmangaihna nghaktu,' tih a chhiar lai chuan in neitute nupa chuan ‘Tu tak ni ang maw?" an ti a. Hrangtawna’n a chhiar zawm a.. 'i tan chauha rinawm Kana...' tiin a han chhiar a. An thianzaho chauh ni lo, in chhung a awm zawng zawng in neitu chhungkua bakah an thenawm leng vete pawh chu hapui lang dawn dawnin an nui ta a. Kana hi tlangval hleitling tlawntlai tha pui mai tuai (homosexual) a ni a, Thangrehlova lehkhathawn hmuh hi an hlimpui rei kher asin.


Buallawn khua atang chuan Ratu khuaah an chho va, Ratu khua atangin Lungsum khuaah, Thingsat khuaah, N. Khawdungsei khua leh Palsang khuate an tlawh a, an tlawh khua an riahna apiangah social meeting an nei thin a.

Social meeting an neih tawh chuan Biakmawia (L) (Biakmawiliana), Lalrina (L), Lunglawma, Biakmawia (L) (Biakmawitea) te'n Pop Group ‘The Anglo Shirt’ hming inphuahin sap hla leh Mizo hla an sa thin a, Mizo hla an sak zin pawl chu ‘Lawmlai di kan tawnah Lenglerhi’ tih hla a ni a. Mizorama Rock N Roll lam chin lai a ni bawk a, hla sa chungin an han rock hah hah mai a, an hmel an inhmeh hlawm si a, mipuiin an thlir ning thei lo a ni ber mai. Social-na bul hnaia awm nute chuan an fate mu lai an kai tho va, an enpui hial a ni. He hla an sak tawh hi chuan mipuiin sa leh turin an ngen (request) ziah thin a ni. Nuihza burpui (Comedian Master) Capt. Thafela leh a hote Sgt. Lalhmingliana, Sihphir khua leh Pte. Ngurzika, Saipum khuate'n fiamthuin mipui an tihlim thin bawk a. Social meeting an neih tawh chuan mipuiin an nin loh avangin zan dar 12:00 hi chu an thleng deuh ziah a ni.

Mauchar khuaa an awm laiin Crusader Operation-a kalte chu an rawn thleng ta a, chibai an inbuk lawp lawp a, thenkhat an inkuah vawng vawng bawk a. Crusader-a kalte hian Thahdo hla pakhat love song ‘Mu khawzin’ tih hla chu an rawn hawn a, crusader-a kalte'n an awmna (area) theuhah an pu darh a, ‘L’ Bn., ‘Ch’ Bn., ‘V’ Bn. leh Lion Brigade-te awmna bial (area)-ah chuan sa thiam lo an awm awm lo ve. E. Pakistan thlen thlak hnuah pawh he hla hi a lar hle a, rammu val rualte'n an sa an sa thin a ni. Chang khat leh a thunawn chauh tarlang ila:

Mu khawzin samang ka zalin,
Mumangin goldei na melmu
Ta a bul khawmin ka gelin
Hung thovin samang ka vai maw.
Aw suihlung kinepna goldei
Hoi jahung vaithamna hi maw
Zan phulva bang neihna le maw.

Mauchar khua atang chuan chhim lam panin an kal a, Sakawrdai khuaah an riak a, Ratu khua tlawh lovin Buallawn khuaah an lut a, Buallawn khua atang chuan Tuisual lui kanin N. Serzawl khaw daiah an riak a, chuta tang chuan Hmuzawl khaw hlui paltlangin Khawruhlian khuaah an chho va, ni khat an cham a, an cham ni chuan Khawruhlian khaw V/C-te'n vawk an talh a, Primary School-ah intihhlimna an nei a, tlaiah ruai an theh a. Ruai an theh zawh chuan Khawruhlian Awmpui Vengah vai sipai an luh thu report an dawng a, vai sipaite'n khaw chhungah an rawn nan hman hlauvin Pehlawn khua an pan nghal a. Pehlawn khaw kawnga Lailak khaw peng an thlen chuan Pehlawn khaw lam atanga runner rawn kalin Pehlawn khua atanga vai sipai Khawruhlian pana an rawn  kal thu an hrilh a.  “Lailak khaw lam i pan mai ang u,” an ti a, Lailak khaw panin an kal a, Lailak khua an thlen hmain Lailak khua atanga runner rawn kalin Lailak khua leh Buhban khaw inkar Buhban khaw thlen hma Buangkawna vai sipai awm thu leh chu lai hmunah chuan Mizo sipai lambun an tum thu an hrilh a. Kalkhan hmun tin atanga vai sipaite'n an hual tak avangin Chalfilh tlang pan mai loh chu kalna tur dang awma an hriat loh avangin kawng zawng chawpin Chalfilh tlang an pan ta a. Chalfilh tlang sang lai takah an lawn liam a, Chalfilh chhuah lam hmun rem awm hmasa ber ‘Vanzau’ an tih hmunah chuan an riak ta a.

Vanzau hmun hi Chalfilh tlang chhip zawl lai tak atanga hnaite chhuah chhawng Mawmrang tlang epa awm a ni a, a zawl hi a zau ang reng hle a, zawl hmun rem lai chu phairuang hnim sang vak lo, phul leh thing hniam tawi tê têin a bawh a.  Tun hma deuhin chu lai hmunah chuan khua a awm tawh a, Vanzau khua tiin a hming an phuah a. Vanzau khua hi a zovin a vawt hle a, Vanzau khuaa an awm lai chuan hmeichhiain nau an pai thei lo va, hmeichhiain nau an pai thei lo mai ni lovin an ram vulhte pawhin chi an thlah thei lo niin an sawi a, chu vang chuan Khawkawi khaw awmna hmunah an insawn thla ta a ni. 

Vauzau hmun aia vawt zawk leh tlâng sang zawkah pawh hmeichhiate'n nau an pai thei a, Vanzau khaw hmuna hmeichhiain nau an pai thei lo hi thil mak tak a ni. Hemi lehkhabu ziak lai hi chuan khualzinte hip thei tur in mawi leh tha tak a ding tawh a, he lai hmunah hian hmeichhiain nau an pai thei lo tak taka nih chuan a tlawhtu khualzinte an lawm hle a rinawm.

(Hei hi C. Zama lehkhabu 'V' Battalion Sulhnu' (pg. 94-98) atanga lak chhuah a ni a, a phalnaa heta post a ni. A ziaktu phalna la lo chuan hmun danga post chhawn emaw, lehkhabu leh chanchinbua chhuah chhawn emaw phal a ni lo)
Share:

No comments:

Post a Comment

Eng nge i ngaihdân?

Phêk hawn zât

Popular Posts

Categories

Thuchah

He blog-ah hian kum 1966-1986 chhunga Zoramin zalenna a sual laia hnam sipaite chanchin te, an rammut dan chanchin te dah khawm a ni e.

Thu thawh duh emaw, blog siamtute contact i duh chuan mizoarticle@gmail.com-ah mail i rawn thawn dawn nia. Kan facebook group chu Mizo Hnam Sipai Fans hi a ni.

Ṭhiante

Recent Posts

Pages