Ka mangah lawmnu ka hmu

Rev. Z.T. Sangkhuma 

Zan khat chu rin loh tak maiin ka mumangah ka lawmnu ka hmu mial a. Tun atanga thlir kir chuan kan inlawm lai chu kum 45 lai a ni ta. Tunah chuan keini pawh tu leh fate neiin pitar putar kan ni tawh a. Mahse ka mangah chuan tuna kan awm ang hi ni lovin, kan inlawm laia, mahni tawka that lai hmel ve ve kha kan lo pu a. Chutih laia tih dan pangngaiin an inah ka lo leng a. A tih dan pangngaiin tap sir zawn, dawhthleng bulah a thu a, la a kai a; kei pawh chu ka tih thin dan pangngaiin a bulah ka lo thu a. Buhseng laia kan inlawm dan te chu, inmitsir ralh ralh phain, nuih saih chungin kan lo sawi a. Mi dang an len ve loh zan a ni bawk a, tun tumah hi chuan thu awmze nei deuh sawi dun tawh ila a tha ang tia ka ngiahtuah leh sawi ka tum lai tak chuan ka harh ta phut mai a.

Ka thanharh hnu pawh chuan a hmel chu ka mitthla ah chuan a chiang em em mai a. Han muthilh leha ka mang chu chhunzawm leh a, ka sawi hman loh te pawh han sawi leh hram ka han tum a, ka han chhing lui leh ngial a. Mahse muthilh ka tum nasat poh leh ka harh chiang ting ta mai si, a uiawm a nia aw! Tihian ka ngaihtuah ta a. Muhil na lo pui chuan a ngaihtuah thui theih ta khawp mai a. Tun laia Tape Record kan zaitir a, a zai zawha kan duh tak chu kan han Re-win leh mai thin ang hian, ka mumang chu han Re-win leh mai hi a chakawm khawp mai a. Re-win kan han ngaihtuah thlen tak vekah chuan, chumi zana ka mang chauh pawh chu ni lovin, mahni tawka kan that lai ve, lenlai ni kha han re-win leh mai te pawh chu min chaktir ta rum rum mai a; mahse tihngaihna a awm ta si lo!

Sawi loh theih loh mumang makzia te chu min ngaihtuah tir ta zel a. Tun hma kum 35 lai kalta a Pathian thu kan zir laia 'Hnam mawl Sakhua' an tih mai thin, Aninism kan zir laia hnam mawl thenkhatin, mihringin thlarau kan neia an rinna chhan chu, mumang kan nei hi a ni e, an tih te pawh ka hre chhuak ta zel a. Mumang makzia chu ka ngaihtuah tam tial tial, mak ka tih a zual tual tual. Kan that lai nite kha, an inher liam zo tawh a. Engti kawng maha hmuh leh beisei chi lohvin hun inherin a liampui zel si. Hla phuahtu pakhatin,

"Aw Chung Pathian Khuarel, 
Tinkim an dang lo; 
Kumsulah an thar leh thin, 
Mahse kan nun a dang zo ta,"


a lo tih te pawh chu ka ngaihtuah chhuak ta zel a, a taka hmangtu ka lo ni reng mai a. Mi tinin hmuh kan chak theuh loh theih loh chu mahni tawka kan that lai hmel hi a ni. Heti hian ka ngaihtuah leh ta zel a. Tunlai chuan thlalakna te hi a tha tawh si a. Ka mumanga Lawmnu nena kan titi dun kha, tuin emaw kan thla lo la hlauh mai se, a lo chhuah hunah a takin Lawmnu te leh thian dangte nen en theih ni sela, a va han hlimthlak duh awm tehlul em! Mahse tawnmang an chang zo ta si!

Mahse ka ngaihtuahna a tawp mai lo. Mumang ram hlutzia chu ka ngaihtuah leh zel a. Mahni tawka that lai hmel kha hmuh theihin a la awm tlat nia. Thlalak angin a da ve lo va, a hlui ve chuang lo. A awmna hmunah chuan chuai thei lo, danglam ve ngai lo, a thatna pangngai reng zu ni tlat a! Aw! chu tak mai chu hmuh theihna hmun han awm tak se aw! tia ka ngaihtuah lai chuan, hmuh theihna hmun a lo awm reng. I duh zawng i hmuh chak, kan hmuh chak theuh, mahni tawka that lai hmel hmuhna awm chhun chu mumang ramah a lo ni reng mai! Khua a la var lo bawk a. Thil thui tak mi ngaihtuah tir leh ta zel a. Mumang hi engnge maw ni le? Engtia lo awm nge ni aw? ka ti a. Mumang hi chi thum a lo awm a:

Pakhat chu mumang naran a ni :
Chutah chuan, kan thiltih tawh kan mangphan a, kan rilru suangtuahna duhthusam kan mangphan bawk a. Kan muthilh dawn siar siar a, kan bula titi te pawh hi mumang lama chhunzawm theih a ni a. Mumang chu muthilh hmaa rilru vakvel a lo ni khawp mai. Tum khat chu pawl VI result kan nghah laiin, ka mangah ka result a lo chhuak a, ka lo pass a. A tukah chuan ka lawm khawp mai a. Ka Pa u hnenah ka kal a, ka mumang chu ka hrilh ta a. Mi dang pawh an awm ve a. Ka pa chuan, "Ka mumangah ka result a lo chhuak a, ka lo pass a," ka tih veleh chuan a nui hrut a. "Kei chu lehkha ka zir ve lo va, ka la exam ve ngai reng reng lova, ka mumangah ka result a la chhuak ve ngai hauh lo nia," a ti ta a. Chu chuan mumang awmzia a sawi chiang hle a. Chu chu a ni, Thuhrilhtu pawhin, "Mumang a tam poh leh thu lawilo a tam," a lo tih chu ni (5:7)

A dang leh chu mumang awmze nei a ni : 
Hnam tin zingah mumang awmze nei hi nei an awm fo. Baibulah pawh kan hmu. Pharoan mumang awmze nei a mang a, Josefa, Pathian miin a hrilhfiah sak a; Pharoa chhiahhlawh ten Tan Ina an awm laiin anmahni awm dan tur mumang an nei a, Josefa bawkin a hrilhfiahsak a ni (Gen. 40-41:36) Babulon Lal Nebukadnezara pawhin mumang a nei a, Daniela'n a hrilhfiahsak a, a tlawm tur thu a lo ni (2:1-45). Hetiang hian mumang awmze nei a awm a ni.

A dang leh chu Pathian thuchah dawnna a ni : 
Mumang hi han ngainep dawn viau mah ila, ngaihnep hleih theih loh a awm tlat mai; a chhan chu Pathianin a mite hnena thuchah a sawina hmanrua a ni tlat mai. Pathian Inpuanna hi a thang danglam zel a. Thuthlung Hluiah chuan, Pathian Inpuanna kawngpui chu, mumang leh zawlnei leh Vantirhkoh te an ni a. Thuthlung Tharah erawh chuan, chung chu tibo vek chuang lovin a aia ropui zawk a Fapain a in puang a ni. Hetianga Pathian inpuanna hian, kan tun dinhmuna kan awm dan tur te, tun mai ni lo, tun hun piah lama kan awm dan tur te awmze nei takin a tarlang thin a ni.

Kan thil hmuh leh hriat reng reng hi, a takin emaw, mumangin emaw, engti kawng pawhin ni se, hre thiam leh hmu thiam tan chuan a tha lam zawnga nun hruai theitu a lo ni zel thin. Hla phuahtu pakhat chuan, a thil hmuh leh hriat te chu, he khawvel piah ram thlir nan hmangin, "Tlai tla engah ka Lal hmel leh, Rauthla vangkhua a lang," a lo ti hial a. Mumangah mahni lawmnu te nen, tun huna hmuh leh tawn theih tawh hauh loh, mahni tawka that lai hmel duh-awm tak, han hmuhte chuan, "Ka chatuan ram min ngaih zualtir thin, Ka pa hmel, ni anga enna,"

Chutah chuan a aia ropui zawkin, kan Lalpa hmel thatna azarah kan la inhmu leh dawn si a! Mumang hi a lo pawimawh teh e

Share: