Pathian leh kan ram tan

Mizo hnam pasaltha Capt. Lalhleia

Lalhleia Chhangte hi Mizoram chhim lam khaw pakhat, Thiltlang khuaah Pu Lalpuia leh Pi Darbuangi te fa pakaw zinga a upa lama pathumna niin, September ni 7, 1946 khan a lo piang a. A naupan lai atang renga mi thil chikmi deuh mai hi a ni a, naupang tumruh tak a ni. Kum 1966-ah Matric exam turin a inbuatsaih ve a, Shillong-ah Class-VIII a nih atangin a zir a. Mizoram a lo buai khan zirna chhunzawm thei lovin kum 1966 June thla khan MNF zawmin a thiante nen an lut ve ta a. Lehkhathiam a ni bawk a, 2nd Lieutenant pek nghal a ni a, Army Headquarter-ah staff-in a thawk phawt a. Kum 1968-ah Captain rank-ah kaisantir a ni a. Hei hi a thih ni thlenga a rank a ni ta a ni.


Amah hi han en mai chuan pa naran ve mai, zuamawm ve tak a ni a, mahse, zuam sual awl tak a ni. A nunah hian zir tur tam tak a awm a, a huaisenna leh a tlawmngaihna te, hotu ber ni chung pawha a hote chungah intilal mai lova hna hniam ber a thawk leh, hmun raltiah pawh hmahruaitu a ni thin hi a thawhpuite sawi zin ber thin a ni. Tin, a remhria a, a hun leh hmun azirin a insiamrem zung zung thin. Vawi khat pawh sipaiin a khawlai leng nangchingin an um thut mai a, tih ngaihna awm tawh hek lo, kawngka lo inhawng remchang hmasa berah tlan lutin a lo inthlak vek a, puan a lo tah ham ham a. A umtute pawh chuan hmeichhiaah ngaiin a hmuh leh hmuh loh an zawt a, an kalsan ve leh ta mai a ni. President Laldenga leh a chhungkua vengtu atana thlan chhuah ngat a ni bawk.

IGP an kaphlum
Mizoramah duty tura tirh a ni ve ta a. A duty-na lamah hmun hrang hrangah hnathawkin an kal kual thin a. Kum 1972 October ni 8-ah a thiante pahnih nen an man a, mahse, a tukah jail atangin an tlanchhuak leh nghal a ni. February ni 2, 1973-ah Aizawl Power House an bomb a, Aizawl-a a duty chhung hian Lt. Governor rukbo va, an thian jail tang mekte nen inthlengpui an tum a, mahse, remchang an hmu thei ta lo. Hemi tum hian enthlak hna chu amah ngeiin a thawk a, Governor Bangla-ah inhlawhfain room fang kualin nilenga insiamchhiain a hmui a tisawi peih a ni. Remchang an hmuh tak si lohvah chuan eng emaw tak chu tih ngei a ngaiin an hre si a, ro hran hran an rel a, rem an ruat kual a. A tawpah chuan IGP man a, chumi nena thleng chu an tum leh ta a.


Hetih hun lai hian IGP hi Govt. High School tlangah a la awm a, office hi tuna SP office awmnaah hian a awm a, a building hi Assam type a ni. A chenna leh office inkarah kidnap ni se an ti a, mahse, tum thum lai an chan hnuah pawh an la hlawhtlin theih loh avangin kawng dang an dap leh ta a. A office-a luh chilh mai an rel ta riap mai. Hmanraw ngai hmasa - police uniform leh motor chu Lt. Rohnuna ngaihtuahah an dah a, an mamawh ang an neih kim hnu chuan January ni 13, 1975 tlai lama che chhuak turin ruahmanna an siam ta a ni.

Lt. Rohnuna chuan Pu Khuanga, Director, LAD inah kalin a jeep ZRG 124 chu a thiante thlah zawk nan a va dil a, Pu Khuanga remti vak lo chungin an hmansak ta tho va. January ni 13, 1975 tlai dar thumah chuan mi 6-te chu che chhuak mai thei turin an inpeih ap tawh a. Police uniform an inbel theuh va, Capt. Lalhleia'n automatic pistol China siam a pai a, Capt. Thangrehlova, Lt. Rohnuna, Ralkapzauva leh Zorama te chuan G3 an ak vek a, driver Lalhmachhuana’n pistol a pai thung. Tlai dar 4 a pelh hret hnuah chuan IGP office lam panin an inkhalh chhuak ta a.

Gate vengtute chuan an pute emaw tiin khawng takin salute an lo pe thak thak a. Capt. Lalhleia’n salute bawkin a chhang let a, harsatna awm lovin office kawt an thleng a. Rang takin an zuang chhuak a, an tih tur theuh an hre chiang hlawm bawk a, hrilh leh chuan ngai an awm lo. Capt. Thangrehlova chu varanda-ah a vei kual thauh thauh a, Ralkapzauva leh Zorama te'n kawngkapui vengtute silai hmangin an thunun nghal bawk a. Capt. Lalhleia leh Lt. Rohnunate chu an tumah an chiang hle, Silai kau sa nen IGP room an pan ding nghal a, Lalhmachhuana’n varanda hnaih thei ang berah motor a dintir bawk.

Capt. Lalhleia te chuan an tum loh tawp an va hmu ta tlat mai. IGP chuan inleng a lo nei a, mahse, hrilhhai avanga chet buai a hun tlat lo. Capt. Lalhleia chuan pistol kau saa tin reng chungin, "We are Mizo National Army, we demand….." tiin an thil tum chu tlang takin a sawi nghal a. Ban phara pawna chhuak turin a hrilh a, mahse, pakhat chuan silai a chuh ta tlat mai. Loh theih lohvin Capt. Lalhleia silai a puak thawr a, chatuan ram pan turin an tir liam ta a. Pawn lama mite'n silai ri an han hriat takah chuan thil a kal dik lo tih an hre nghal a, varanda leh IGP pindan luhnaa CRP duty-te chuan an hlau hle a, an dang sawp sawp mai a. Capt. Lalhleia leh Lt. Rohnunate chu an lo chhuak a, motor-ah rang takin an zuang lut a, hmanhmawh takin an tlan chhuak ta nghal a. Hmun him an thlen chuan Capt. Lalhleia chuan, "A nung chunga rawn hruai chhuah ngei kan tum a nia, mahse, silai an chuh ta si a. Kan tum a tlawlh ta a ni,”a ti.


IGP leh Police Senior Officer 2 an kahhlum hnu chuan Capt. Lalhleia, Capt. Thangrehlova leh Lt. Rohnunate chu a nung emaw, a thiin emaw a man thei chuan cheng 10000 (singkhat) an hlawh dawn thu police hotute chuan an sawi. Hemi tuma an kahhlum takte hi IGP GS Arya te, Police Senior Officer pahnih — DIG L.B Sewa IPS leh SP/CID Panchapagasen IPS te an ni.

A hun hnuhnung
He thil thleng hian india ram pum a nghawng chhuak a. Luman tam tham tak nei chungin ralti takin hun an hmang ta a. An tan chuan an Mizopuite ngei pawh mi hlauhawm an ni ta. Chuvangin East Pakistan lama chhuk turin an ti a; March ni 6, 1975 tlaiah Luangmualah chaw an ei khawm a, an chaw ei kham chu an riahna lam pan turin an insiam sang sang a, an chhuak ta a. Thui pawh an la kal hmain Capt. Lalhleia chuan a silai a theihnghilh tih a hria a, lam turin a let leh a. Hetih lai hian Chawlhhmun Ropaiabawk velah SSB leh BSF tam tak an awm tih an hria a, a silai chu a va lam leh ta a. A chhuah dawn chuan an chaw eina pitar chu vawi thum ngawt mai a mangtha a. Pitar chuan, "Silai theihnghilh leh vawi thum inmangtha hi upain an duh lo asin maw le," a ti nghe nghe. Capt. Lalhleia a kal liam tur chu a thlir zui vawng vawng a.

Chawlhhmun a thleng chho tep tihah chuan sipaiho chu a han hmu ta ngei a, chak takin a kal a. Sipaiho chuan,"Ka pu, ding rawh,” tiin silai hmawra hawlh thuak thuak chungin an um zui a. Capt. Lalhleia chuan kawng dang awmin a hre ta lo va, a pistol chu phawiin a hnunga rawn zuitu sipaite chu lehhawi chuang lovin a kap ta a. Sipai pakhat chu a thi nghal a, sipai lam pawh inrin loh laia silai lo ri chu an teh hak a. Capt. Lalhleia pawh kawngko theihai kung bulah a per chho nghal a, a hma lama lo tlan khalhtute khan an rawn bawhchilh ta nghal a. A rawn bawhchilhtu hmasa ber chu a kiu vei lamah a lo kahsak a,mahse, silaimuin a khup vei lam pang hnuai deuhah a rawn fuh ve ta tlat mai. Kawng thlang lampang Pu Thanglawma gate bulah chuan sipaite chuan hnai set sawtah, metre 5 emaw vel lekah silaimu thum ngawt mai chu a áwmah an kap lut ta a ni. Silaimu hian a den fuh hlawm em avangin han tuar zawh chi rual a ni lo va, mi huaisen thih danin a bawkkhup chungin ral lehlam lawka a thian, amah lo nghak rengtute chu a kalsan ta a ni.


Sipaite hian an mi thah hi tu nge a nih an hre lawk bik lo va. Silai hmet puak hmasatu chuan Luangmual VC Secretary chu tu nge a nih tiin silaia tin chungin an zawt a, Lalhleia hian Locket a lo awrh hlauh a, heta tang hian Capt. Lalhleia tih an finfiah ta chauh a ni. Sipaite hian Capt. Lalhleia hi Aizawl police station an thlen hnuah a patea Pu T. Chhangte chu kovin Tv. Lalhleia a ni ngei a ni tih chu an chian leh zual ta a ni. A patea hian a ruang hlawmin nula leh tlangvalin an tlaivarpui a. Zan dar 6:00 atanga zing dar 5:00 chu khawlai len chhuah phal loh a ni a. Curfew tan tlai dar 6:00 hmain nula tlangval thahnem tak chu Pu Thangzika chenna inah chuan an khat tlat a ni. Vai sipaiin hmun danga kal phal lovin an duty hnan nghal a, inthiar duh pawh inthiar an phal lo. Zan dar 10:00 velah Brig. T. Sailo a rawn kal a, "Mipui inthiar duhte hi inthiar tir rawh u," a ti a, chuta tang chuan zalen deuhvin an inthiar thei chauh a ni. Capt. Lalhleia ruang chu a duh duh en theih turin an dah a, veng hrang hranga nula leh tlangval, nu leh pa, pitar leh putarte chuan Capt. Lalhleia ruang en turin Pu Thangzika chenna in an pan a, an insulpel zut a ni.

Mizo tlangval zawnglai thi tawh zingah Capt. Lalhleia tluka mite mittui titla hnem an awm lo an ti hial a. A tuk March ni 7, 1975-ah chuan a ruang chu thlanmual panpui a ni a, veng hrang hrang nula leh tlangvalte chuan puan dum sinin pasaltha, mi huaisen Capt. Lalhleia chu ui em em chungin Khatla thlanmualah an thlah liam ta a ni. A thih zan hian Aizawlah ar pakhat mah a khuang lo bawk.
Capt. Lalhleia sunna hla

Share:

No comments:

Post a Comment

Eng nge i ngaihdân?

Phêk hawn zât

Popular Posts

Categories

Thuchah

He blog-ah hian kum 1966-1986 chhunga Zoramin zalenna a sual laia hnam sipaite chanchin te, an rammut dan chanchin te dah khawm a ni e.

Thu thawh duh emaw, blog siamtute contact i duh chuan mizoarticle@gmail.com-ah mail i rawn thawn dawn nia. Kan facebook group chu Mizo Hnam Sipai Fans hi a ni.

Ṭhiante

Recent Posts

Pages